Saltu al enhavo

Mstislav Rostropoviĉ

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Mstislav Rostropoviĉ
Persona informo
Мстислав Ростропович
Naskiĝo 27-an de marto 1927 (1927-03-27)
en Bakuo
Morto 27-an de aprilo 2007 (2007-04-27) (80-jaraĝa)
en Moskvo
Mortis pro Naturaj kialoj Redakti la valoron en Wikidata vd
Mortis per Kojlorektuma kancero Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Novodeviĉje tombejo Redakti la valoron en Wikidata vd
Religio kristanismo vd
Lingvoj rusa vd
Ŝtataneco Sovetunio
Rusio Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Moskva Ĉajkovskij Konservatorio
Gnessin Russian Academy of Music (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Familio
Patro Leopold Rostropovich (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o Galina Vishnevskaya (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Infanoj Elena Rostropovich (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo komponisto
violonĉelisto
muzikinstruisto
dirigento
pianisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Aktiva dum 1942– vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Mstislav Leopoldoviĉ ROSTROPOVIĈ (ruse Мстислав Леопо́льдович Ростропо́вич; la 27an‏ de marto 1927, en Bakuo, Azerbajĝano (tiam parto de Sovetunio) - la 27-an de aprilo 2007) estis rusa violonĉelisto kaj dirigento kun usona civitaneco, konsiderata inter la plej bonaj violonĉelistoj de ĉiuj tempoj [1].

Krom liaj interpretoj kaj tekniko, li estis bone sciita por ambaŭ inspiranta kaj komisianta novajn laborojn, kiu vastigis la cello repertuaro pli ol ajna violonĉelisto antaŭ ol aŭ poste. Li inspiris kaj premierita super 100 muzikpecoj, formanta longan-staranta amikecojn kaj artismajn partnerecojn kun komponistoj inkluzive de Dmitrij Ŝostakoviĉ, Sergej Prokofjev, Henri Dutilleux, Witold Lutosławski, Olivier Messiaen, Luciano Berio, Krzysztof Penderecki, Alfred Schnittke, Norbert Moret, Andreas Makris, Leonard Bernstein, Aram Ĥaĉaturjan kaj Benjamin Britten.

Rostropovich estis internacie rekonita kiel lojala rekomendanto de homaj rajtoj kaj estis premiita la 1974 Premio de la Internacia Ligo de Homaj Rajtoj. Li ricevis multenombrajn laŭdojn, inkluzivanta Polusan Muzikan Premion.

Vivo

[redakti | redakti fonton]
Rostropovich ludanta la Duport Stradivarius ĉe la Blanka Domo en 1978

Kvarjaraĝa, li lernis ludi pianon kun lia patrino, kiu estis talenta pianisto [2]. Dekjaraĝa li komencis ludi violonĉelon kun lia patro, kiu studis kun Pau Casals, kaj li mem estis ankaŭ filo de violonĉelisto [3].

De1943 ĝis 1948, li studis ĉe la moskvan konservatorion, kie li studis pianon kaj violonĉelon, kune kun dirigentado kaj kompozicio. Inter liaj instruistoj estis Dmitrij Ŝostakoviĉ kaj Sergej Prokofjev. En la sama konservatorio li estis nomumita profesoro pri violonĉelo en 1956.

Rostropoviĉ unue aperis kiel violonĉelisto en 1942. Li gajnis la unuan premion en konkursoj en Prago kaj Budapeŝto en 1947, 1949 kaj 1950. En 1950, 23-jaraĝa, li gajnis kio tiam estis konsiderita la plej alta honoro en Sovetunio, la premio Stalin [4]. En tiu tempo, Rostropoviĉ jam famiĝis en lia lando kaj samtempe kultivis lian karieron kiel solisto, li ankaŭ instruis en la Leningrada Konservatorio (nun Sankt-Peterburgo) kaj la Moskva Konservatorio. En 1955, li edziĝis al Galina Viŝnevskaja, soprankantistino ĉe la Teatro Bolŝoj [5].

Lia internacia kariero komenciĝis en 1964 en kio tiam estis Okcidenta Germanio. Ekde tiam li faris plurajn koncertturneojn en Okcidenta Eŭropo kaj renkontis plurajn komponistojn, inter ili Benjamin Britten. En 1967 li dirigentis la operon de Ĉajkovski Eŭgeno Onegin ĉe la Bolŝoj, tiel esprimante lian altiron al kaj dirigentado kaj opero [6].

Ekzilo

[redakti | redakti fonton]
Mstislav Rostropovich kun edzino Galina Viŝnevskaja en 1965.

Rostropoviĉ batalis por arto sen limoj, sinesprimlibereco kaj demokratiaj valoroj, tiel alportante al li riproĉon de la sovetia reĝimo. Lia amikeco kun la verkisto Aleksandr Solĵenicin kaj lia subteno por disidentoj kondukis al oficiala kondamno en la fruaj 1970-aj jaroj [7]. Li estis malpermesita de ludado kun pluraj muzikaj ensembloj kaj lia sovetia civitaneco estis revokita en 1977 pro lia publika opozicio al sovetiaj restriktoj sur kultura libereco [8]. Rostropoviĉ forlasis Sovetunion en 1974 kun lia edzino kaj infanoj kaj translokiĝis en Usono [9].

Daŭrigo de la kariero

[redakti | redakti fonton]

Lia talento produktis verkojn de pluraj komponistoj, kiel Ŝostakoviĉ, Prokofjev, Britten, Henri Dutilleux [10], Leonard Bernstein kaj Krzysztof Penderecki [11][12][13][14]. Kune kun la sovetia komponisto Dmitrij Kamalevskij, li kompletigis la violonĉelkoncerton de Prokofjev post la morto de la komponisto, kaj Rostropoviĉ ludis la premieron de la du violonĉelkonĉertoj de Ŝostakoviĉ [15]. Li alportis la unuan koncerton de Ŝostakoviĉ al Londono kaj komencis profesian rilaton kun Benjamin Britten, kiu verkis la violonĉelsonaton, 3 sollude violonĉelseriojn kaj violonĉelsimfonion kun li en menso [16].

De 1977 ĝis 1994 li funkciis kiel muzikdirektoro kaj dirigento de la Nacia Simfonia Orkestro de Usono en Vaŝingtono [17]. Li ankaŭ estas dirigento kaj fondinto de multaj muzikaj festivaloj, ekzemple la Aldeburgh festivalo, fondita de Britten kaj la Rostropovich Festivalo, kaj samtempe li daŭre koncertis kun famaj muzikistoj kiel Sviatoslav Richter kaj Vladimir Horowitz [18].

Nokte de la 21-a de aŭgusto 1968, Rostropoviĉ ludis la violonĉelkonĉerton de la ĉeĥa komponisto Dvožak ĉe la muzikfestivalo de la Proms en Londono [19]. Tiutage Sovetunio invadis Pragon kaj manifestacioj okazis ekster la muzika salono. En lia ludado kaj en ĝia tono, Rostropoviĉ esprimis solidarecon kun la ĉeĥa popolo por la perforta fino de la Praga Printempo [20]. Kiel biso li ludis Sarabando de Bach, dirante ke li dediĉas ĉi tiun pecon al homoj en tempoj de malĝojo [21].

Lia neplanita apero dum la falo de la Berlina muro en la mezo de la okazaĵoj estis elsendita vive en televido ĉie tra la mondo kaj tiel gajnis al li internacian famon [22].

Lia rusa civitaneco estis reestigita al li en 1990, kvankam li kaj lia familio jam estis civitanoj de Usono [4].

Rostropoviĉ gajnis multajn internaciajn premiojn, inkluzive de la franca Legio de Honoro, kaj honordoktorecajn gradojn de plej prestiĝaj universitatoj en la mondo. Li estis aktiva en la batalo por sinesprimlibereco en arto kaj politiko. En lia rolo de ambasadoro de Unesko, li subtenis multajn edukajn kaj kulturajn entreprenojn [23]. Rostropoviĉ kaj lia edzino, Galina Viŝnevskaja, iniciatis fondaĵon, kies celo estas antaŭenigi projektojn kaj agadojn en la socia kampo [24]. La Domo-Muzeo de Rostropoviĉ estis malfermita la 4-an de marto. 2002 en Bakuo, Azerbajĝano [25].

Rostropoviĉ ludis la Stradivarius-an violonĉelon [26].

En 2006, li estis prezentita la dokumentario de Alexander Sokurov Elegy of a life: Rostropovich, Vishnevskaya [27].

Fontoj

[redakti | redakti fonton]
  • Wilson, Elizabeth, Mstislav Rostropovich: Cellist, Teacher, Legend (Violonĉelisto, instruisto, legendo). Londono: Faber & Faber, 2007. ISBN 978-0-571-22051-9

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Mstislav Rostropovich, 80; Russian cello virtuoso, iconic political figure - Los Angeles Times. Arkivita el la originalo je 2020-08-05.
  2. ↑ Афанасьева, Ольга. (11 July 2018) Mstislav Rostropovich. ISBN 9785457717503.
  3. ↑ Mstislav Rostropovich biography. Sony Classical. Arkivita el la originalo je February 6, 2007. Alirita 30 April 2007. Arkivigite je 2007-02-06 per la retarkivo Wayback Machine
  4. ↑ 4,0 4,1 "Mirė maestro M.Rostropovičius", Lietuvos rytas, 28 April 2007. (litove)
  5. ↑ Biography of Mstislav Rostropovitch. UNESCO. Alirita 2007-04-30.
  6. ↑ Wilson: pp. 287–289.
  7. ↑ Wilson: p. 320
  8. ↑ Wilson: p. 329
  9. ↑ 12 May 1977*, 958-A (5 July 2016). Arkivita el la originalo je 2018-03-16. Alirita 16 March 2018.
  10. ↑ . DUTILLEUX - Trois Strophes sur le nom de Sacher, Tout un monde lointain ; DEBUSSY - Sonata for cello and piano Harmonia Mundi HMC902209 [BBu Classical Music Reviews: April 2016] (2022-05-05). Alirita 2023-05-03.
  11. ↑ Slava and Sacher - conductor (2007-04-30). Alirita 2023-05-03.
  12. ↑ Krzysztof Penderecki (1933 - 2020) (2018-02-27). Alirita 2023-05-04.
  13. ↑ Universal Edition. Alirita 2023-05-03.
  14. ↑ Concert à quatre (2009-02-08). Alirita 2023-05-03.
  15. ↑ . Shostakovich's Second Cello Concerto: Written for Mstislav Rostropovich (2021-01-18). Alirita 2023-05-03.
  16. ↑ John Bridcut, Galina Vishnevskaya, Elena and Olga Rostropovich, Seiji Ozawa, Gennady Rozhdestvensky, Natalia Gutman, and Mischa Maisky. {{{titolo}}} [Television].
  17. ↑ “National Symphony Orchestra”, Encyclopædia Britannica Online.
  18. ↑ Rostropovich remembered – Britten-Pears Foundation, Undated.Retrieved on 2007-07-31.
  19. ↑ "For One Night Only – The Prom of Peace", BBC Radio 4, 1 September 2007.
  20. ↑ 1968 Proms (2019-08-21). Alirita 2023-05-03.
  21. ↑ Wilson: pp. 292–293
  22. ↑ "Russian maestro Rostropovich dies", BBC News, 2007-04-27.
  23. ↑ UNESCO Celebrity Advocates: Mstislav Rostropovitch. UNESCO. Alirita 2007-04-30.
  24. ↑ "Mstislav Rostropovich: Obituary", The Times, 28 April 2007. Arkivigite je 2008-10-13 per la retarkivo Wayback Machine
  25. ↑ Gulnar Aydamirova. "Rostropovich The Home Museum", Azerbaijan International, Summer 2003.
  26. ↑ News.BBC.co.uk, 17 September 2007.
  27. ↑ Variety.com Arkivigite je 2010-09-23 per la retarkivo Wayback Machine

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Mstislav_Rostropoviĉ&oldid=8874654"